Naast voeding zijn er ook medicijnen en supplementen die FODMAPS bevatten en zouden kunnen zorgen voor darmklachten als je gevoelig bent voor die specifieke fodmap. Het is dus goed om te weten of jouw medicatie niet een stapeling geeft op de fodmaps die je al eet of juist wil elimineren en een prikkel is/zijn voor jouw darm.

Welke medicijnen en supplementen bevatten fodmaps en welke kunnen zeker geen kwaad? Advies over medicatie moet altijd door een arts worden gedaan. Ook fodmaprijke medicatie is niet voor niets, dus stop niet zomaar met het gebruik ervan. Deze blog is enkel informatief en ter bewustwording van waar welke fodmap in zit.

Inuline

Dit is een oplosbare vezel die in veel probiotica zit als voedingsbodem voor de bacteriën in dat supplement zelf. Voeding voor probiotica wordt prebiotica genoemd. Inuline stimuleert de groei van bifidobacteriën met als lange termijn effect een regelmatigere en soepelere stoelgang⁽¹⁾. Echter is inuline een fructaan (fructo-oligosacharide = FOS) en valt onder de FODMAP’S⁽²⁾. Als je echt heel gevoelig bent voor fructanen kan dit een extra prikkel zijn en is dit iets om in de gaten te houden.

Een argument om geen probiotica te gebruiken tijdens het fodmap dieet is dat je door twee behandelingen tegelijkertijd te doen je niet goed weet welke van de twee zorgt voor vermindering van de klachten.

Inuline komt o.a. voor in poedervorm onder de naam Inuline zelf, maar wordt ook verwerkt in prebiotica voedingssupplementen. Deze middelen worden door verschillende merken geproduceerd, welke je onderstaand kunt vinden.

Laxantia

Wanneer je last hebt van obstipatie bij PDS kan Laxantia mogelijk een oplossing zijn voor de verstopping. De functie van laxeermiddelen is namelijk het op gang brengen van de stoelgang. Er zijn drie verschillende soorten Laxantia: osmotische, stimulerende en bulkvormende laxeermiddelen⁽³⁾.

Een voorbeeld van een osmotisch middel is Lactulose. Dit is een synthetisch afgeleid product van lactose⁽⁴⁾. Lactose is de D van fodmap, en staat voor disacharide. Lactulose zou je dus tijdens de eliminatiefase beter kunnen vermijden⁽⁵⁾. Lactulose komt voor in meerdere vormen en merken, waaronder Duphalac, Duphalac fruit, Lactulose stroop, Lactulose Sanias stroop en Laxeerdrank⁽⁶⁾. Lactulose Sanias stroop bevat naast lactose ook nog de monosachariden galactose en fructose⁽⁷⁾. Onderstaand zie je de verschillende voorbeelden uit deze categorie medicatie.

Mannitol

Als er sprake is van verhoogde bloeddruk, hartfalen, vochtophopingen/oedeem en levercirrose wordt vaak diuretica (‘plaspillen’) geadviseerd om de urineproductie te verhogen. Hierdoor vermindert het lichaamsvocht en druk op de weefsels en vaten. Kalium sparende diuretica, lisdiuretica, thiaziden en osmotische diuretica zijn verschillende vormen van plaspillen. Mannitol is een voorbeeld van een osmotische diuretica, wat meestal wordt gebruikt wanneer er sprake is van vochtophoping rond de hersenen⁽⁸⁾. Mannitol (E421) is een polyolensoort⁽⁹⁾. Polyolen is de P in FODMaP. Zeker deze medicatie is erg belangrijk en niet te vermijden als je het moet gebruiken. Mannitol komt voor in Mannitol Infusievloeistof 10%, Mannitol Infusievloeistof 15% en Osmosteril⁽¹⁰⁾.

Lysox

Een geneesmiddel om luchtwegaandoeningen te behandelen is Lysox. Dit middel wordt aangeraden bij diepzittende slijm en hoest. Een FODMAP die voorkomt in Lysox is xylitol (E967), ook één van de polyolen⁽¹¹⁾. Het is een zoetstof die in veel bruistabletten zit voor de smaak. Dit is dus ook een risico op darmklachten als je gevoelig bent voor xylitol.

Klysma

Wanneer je last hebt van ernstige klachten als gevolg van verstopping wordt er na Lactulose vaak rectale laxeermiddelen geadviseerd. Dit kan helpen om het rectum, het laatste gedeelte van de dikke darm, te legen. Een voorbeeld van rectale medicatie is een klysma met natriumdocusaat/sorbitol (E420)⁽¹²⁾. Doordat sorbitol ook een polyolensoort is, valt het een onder de FODMAP’s. Ook hierbij wil ik even zeggen dat als je het fodmapdieet volgt je eerst het effect hiervan wil afwachten voordat je met een volgende oplossing start. Het middel is o.a. verkrijgbaar onder de naam Microlax⁽¹³⁾.

Bulkvormers

Bulkvormers zijn middelen die vaak worden geadviseerd bij de diagnose PDS. Misschien ken je ze wel. De ‘vezelzakjes’ van de huisarts. In bulkvormers zitten zemelen, psyliumzaad of psylliumvezels die de ontlasting vaster maken waardoor obstipatie en diarree kan worden tegengegaan⁽¹⁴⁾. Echter zijn er een aantal die FODMAP’s bevatten. Sandoz Psylliumvezels en Psylliumvezels Orange bevatten sorbitol (E420), die onder de polyolen valt. Volcolon Granulaat Suikervrij bevat sorbitol (E420) als suikervervanger om het zoet te maken⁽¹⁵⁾. Daarentegen is er ook een bulkvormer die geen FODMAP’S bevat, waardoor je deze wél tijdens het FODMAP-dieet kunt suppleren. Dit middel zal later worden beschreven.

---

Medicatie zonder fodmap’s

Gelukkig zijn er ook genoeg medicijnen die FODMAP vrij zijn. Inname hiervan zal dan ook niet leiden tot verstoring van jouw eliminatie.

Linaclotide

Linaclotide vermindert de overgevoeligheid van de darmen wat pijnstillend kan werken. Ook neemt het vocht in de ontlasting toe waardoor de ontlasting op hoger tempo wordt vervoerd. Het medicijn is verkrijgbaar onder de merknaam Constella en moet worden voorgeschreven door een specialist⁽¹⁶⁾. Dit medicijn bevat geen FODMAP’s en kan je daarom gebruiken tijdens het FODMAP-dieet.

Vochtbinders

Vochtbinders zijn middelen die bijdragen aan het zachter maken van ontlasting. Vormen van vochtbinders zijn magnesiumhydroxide, magnesiumsulfaat en macrogol⁽¹⁷⁾. Deze zijn te vinden onder de merknamen Movicolon, Transipeg, Forlax en Molaxole⁽¹⁸⁾. Helemaal fodmap-safe!

Darm prikkelende middelen

Wanneer je last hebt van verstopping, kan het effectief zijn om de darmbeweging te activeren waardoor zal de stoelgang gemakkelijker kan verlopen. Darmprikkelende middelen zoals bisacodyl of natriumpicosulfaat kunnen dit op gang brengen. Voor deze middelen is advies van de huisarts van belang. Bisacodyl kun je krijgen als tablet en als zetpil. De werkzame stof zit verder in de producten van Bisacodyl teva en Dulcolax⁽¹⁹⁾.

Bulkvormers

Eerder werden verschillende vormen van bulkvormers, een volume vergrotend middel, benoemd waar FODMaP’s in voorkomen. We hebben er ook één gevonden zónder fodmaps, dat is Metamucil Suikervrij. De zoetstof is geen polyol maar aspartaam, wat een bron is van fenylalanine (aminozuur) en is daarmee dus geen FODMaP.⁽²⁰⁾ Het medicijn houdt vocht vast, waardoor de ontlasting meer volume krijgt. Het effect hiervan is dat de darmbeweging wordt gestimuleerd. Wel is het van belang om er voldoende bij te drinken wanneer je het middel inneemt.⁽²¹⁾

Loperamide

Diarree is een veelvoorkomend symptoom bij PDS. Als je hier vaak last van hebt, kan door de huisarts loperamide worden gegeven. Dit is een diarreeremmer die de darmactiviteit remt, waardoor de ontlasting langer in de darmen blijft, het meer tijd krijgt om vocht uit te onttrekken en daarmee steviger wordt⁽²²⁾. Loperamide kun je krijgen onder de merknamen Imodium en Diacure, welke FODMAP-vrij zijn. Het middel wordt in verschillende vormen aangeboden. Zo kan je het suppleren als capsule, als smelttablet en als drank⁽²³⁾.

Nogmaals, overleg goed met jouw behandelend arts/huisarts en diëtist over jouw medicatie in combinatie met fodmap-eliminatie. Deze informatie geldt voor voorgeschreven medicatie. Binnenkort meer info over pijnstillers en supplementen! Alvast een gouden tip hiervoor is om geen bruistabletten te nemen omdat daar 9 van de 10 keer polyolen in zitten als zoetstof.

Bronnen

1. https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/gezonde-voeding/187879-inuline-gebruik-als-supplement-bij-diverse-klachten.html, “Over inuline”, geraadpleegd op 10 maart 2022, bron: Falony, G. et al, 2008
2. https://www.martiniziekenhuis.nl/zorg/behandelingen-en-onderzoeken/kan-het-fodmap-dieet-u-helpen/de-verschillende-fodmaps/, “Fructanen”, geraadpleegd op 10 maart 2022
3. https://www.iberolax.nl/laxeermiddelen, “Wat is een laxeermiddel?” geraadpleegd op 10 maart 2022
4. https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/preparaatteksten/l/lactulose, “Eigenschappen”, geraadpleegd op 17 maart 2022, bron: Farmacotherapeutisch Kompas, SPC-tekst van College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) en European Medicines Agency (EMA)
5. https://www.hollandandbarrett.nl/advies/dieet/fodmap-dieet/#:~:text=FODMAP%20is%20een%20afkorting%20voor,opgenomen%20door%20de%20dunne%20darm, “Wat is het FODMAP-dieet?”, geraadpleegd op 10 maart 2022
6. https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/preparaatteksten/l/lactulose#lactatie, “Lactulose”, geraadpleegd op 17 maart 2022, bron: Farmacotherapeutisch Kompas, SPC-tekst van College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) en European Medicines Agency (EMA)
7. https://www.efarma.nl/lactulosestroop-act-667mg-ml-otc/15627233, bijsluiter “Lactulose Sanias”, geraadpleegd op 17 maart 2022, bron: RVG 1027889
8. https://www.dietcetera.nl/medicijnen/diuretica/, “Soorten diuretica”, geraadpleegd op 24 maart 2022, bron: diëtisten van DietCetera aaneengesloten bij Nederlandse Vereniging voor Diëtisten en Kwaliteitsregister Paramedici
9. https://www.sukrin.nl/blog/wat-is-mannitol/, “Wat is mannitol?”, geraadpleegd op 17 maart 2022
10. https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/preparaatteksten/m/mannitol, “Mannitol”, geraadpleegd op 31 maart 2022, bron: Farmacotherapeutisch Kompas, SPC-tekst van College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) en European Medicines Agency (EMA
11. https://www.e-compendium.be/nl/bijsluiters/patient/507, “Wat is Lysox en waarvoor wordt dit gebruikt?” en “Inhoud van de verpakking en overige informatie”,  geraadpleegd op 17 maart 2022, bron: Algemene Vereniging van de Geneesmiddelenindustrie
12. https://www.apotheek.nl/medicijnen/natriumlaurylsulfo-acetaat-met-sorbitol-in-klysma, “Belangrijk om te weten over natriumlaurylsulfo-acetaat met sorbitol in klysma”, geraadpleegd op 24 maart 2022, bron: Apothekersorganisatie KNMP en Nederlandse Medicijnautoriteit CBG
13. https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/preparaatteksten/n/natriumlaurylsulfoacetaat_natriumcitraat_sorbitol, geraadpleegd op 31 maart 2022
    ‘Natriumlaurylsulfoacetaat/natriumcitraat/sortbitol’, bron: Farmacotherapeutisch Kompas, SPC-tekst van College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) en European Medicines Agency (EMA)
14. https://www.mlds.nl/chronische-ziekten/pds-prikkelbare-darm-syndroom/hoe-gaat-het-verder/, “Medicijnen tegen verstopping”, geraadpleegd op 31 maart 2022, bron: Maag Lever Darm Stichting in samenwerking met Prof. Dr. Ad Masclee, MDL-arts, Dr. Laurens van der Waaij, MDL-arts en De Prikkelbare Darm Syndroom Belangenvereniging (PDSB)
15. https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/preparaatteksten/p/psylliumzaad, “Psylliumzaad”, geraadpleegd op 24 maart 2022, bron: Farmacotherapeutisch Kompas, SPC-tekst van College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) en European Medicines Agency (EMA)
16. https://www.bernhoven.nl/home-patientenfolders/folders-mdl/linaclotide-constella-bij-prikkelbare-darmsyndroom-met-verstopping/, “Hoe werkt Linaclotide?”, geraadpleegd op 31 maart 2022, bron: Bernhoven
17. https://www.mlds.nl/chronische-ziekten/pds-prikkelbare-darm-syndroom/hoe-gaat-het-verder/, “Vochtbinders”, geraadpleegd op 7 april 2022, bron: Maag Lever Darm Stichting in samenwerking met Prof. Dr. Ad Masclee, MDL-arts, Dr. Laurens van der Waaij, MDL-arts en De Prikkelbare Darm Syndroom Belangenvereniging (PDSB)
18. https://www.jeroenboschziekenhuis.nl/behandelingen/medicijnen-bij-het-prikkelbaar-darmsyndroom, “Vochtbinders”, geraadpleegd op 7 april 2022, bron: De Raad van Bestuur
19. https://www.apotheek.nl/medicijnen/bisacodyl, “Belangrijk om te weten over bisacodyl” en “onder welke namen is Bisacodyl verkrijgbaar?”, geraadpleegd op 31 maart 2022, bron: Apothekersorganisatie KNMP en Nederlandse Medicijnautoriteit CBG
20. https://www.efarma.nl/metamucil-skvr-orange-poeder-in-sachet-5-8g/14844575, “Artikelinfo, samenstelling”, geraadpleegd op 7 april 2022
21. https://www.isala.nl/patientenfolders/5536-obstipatie-informatie-voor-ouders/, “Medicijnen, bulkvormers”, geraadpleegd op 13 april 2022, bron: team van Poepgoedpoli
22. https://www.radboudumc.nl/patientenzorg/behandelingen/ondersteunende-medicatie/onze-ondersteunende-medicatie/loperamide, “Wat is het?”, geraadpleegd op 13 april 2022, bron: Radboudumc
23. https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/preparaatteksten/l/loperamide, “Loperamide”, geraadpleegd op 7 april 2022, bron: Farmacotherapeutisch Kompas, SPC-tekst van College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) en European Medicines Agency (EMA)

Geschreven door Paula Twaalfhoven, stagiaire bij Caras Voedingsspecialisten